عادل فردوسی‌پور (زادهٔ ۱۱ مهر ۱۳۵۳) گزارشگر فوتبال، تهیه‌کننده، مجری تلویزیونی، مترجم و مدرس دانشگاه صنعتی شریف اهل ایران است.[۲] فردوسی‌پور مجری و تهیه‌کنندهٔ برنامهٔ نود است که از شبکهٔ ۳ پخش می‌شود.
او اصالتاً اهل شهر رفسنجان در استان کرمان است. عادل دارای مدرک کارشناسی ارشد مهندسی صنایع از دانشگاه صنعتی شریف است. او دوران دبستان را در مدرسهٔ ذوقی گذراند و با وجود علاقهٔ بسیارش به فوتبال، از درسش دور نشد و دیپلم خود را از دبیرستان البرز با معدل ممتاز گرفت. سرانجام، در رشتهٔ مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی شریف پذیرفته شد و تحصیلات خود را در همین رشته و دانشگاه تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه داد. او در حال حاضر دانشجوی دکتریِ مدیریت رسانه در دانشگاه تهران است. عنوان پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد او «پیش‌بینی نتایج مسابقات فوتبال با استفاده از تحلیل‌های رگرسیونی» بود.او درس زبان تخصصی صنایع را در دانشگاه صنعتی شریف تدریس می‌کند.عادل فردوسی‌پور در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ از میرحسین موسوی حمایت کرده بود
من فقط یه عشق فوتبالی ام
به عنوان یک فوتبالی، بازیکن محبوبت چه کسی بوده؟ از همان دوران نوجوانیت تال حالا؟ کدام تیم؟ در چه دوره ای؟
تو دوره های زمانی مختلف بازیکن محبوب زیاد داشتم. از لیورپولی ها امثال ایان راش، جان بارنز، رابی فاولر و سوارز رو دوست دارم. خارج از لیورپول هم مارادونا، باجو، فان باستن، زیدان و مسی مورد علاقه ام هستند.
به عنوان یک مهندس صنایع، کدام مدیر را تحسین می کنی؟ چه در ایران چه در خارج از ایران؟ چه در ورزش و چه در غیر ورزش. چرا؟
مدیرهایی که هم موفق باشند، هم سالم باشند هم اصولشون رو حفظ کنند، کم شمار هستند. از بین مدیران فوتبالی ایران، عملکرد صفایی فراهانی رو می پسندم.
به عنوان یک مجری موفق تلویزیون، مصاحبه با کدام چهره برایت شیرین تر بود؟ و کدام چهره عذابت داد؟ گارد کی باز بود و گارد کی بسته؟ آیا شده که موج خنده ادامه برنامه را برایت سخت کند؟ حس طنز کدام مهمانت شگفت زده ات کرد؟
مصاحبه های شیرین و لذت بخش خیلی زیاد بودن تا حالا. از گفت و گو با سیدحسن خمینی و دکتر ظریف عزیز گرفته تا علی پروین، علی دایی، علی کریمی، مهدی مهدوی کیا، بلاژویچ و خیلی های دیگر که الان حضور ذهن ندارم. البته گفت و گوها همیشه دلپذیر نیستند و بعضی وقت ها هم که مصاحبه شونده با عدم صداقت و نیت ناخالص می آید، مصاحبه نه برای مردم نه برای من جذاب نمیشه.
به عنوان یک سلبریتی، در محیط دانشگاه راحت تری یا در کتابفروشی یا در سوپرمارکت یا در سینما؟ آیا به محافل عمومی رفت و آمد می کنید؟ خرید می کنید؟ جایی بوده که از بی اعتنایی مردم شگفت زده شده باشید؟
در محیط های عمومی هم بر حسب نیاز و ضرورت رفت و آمد می کنم. کلا خیلی اهل خرید کردن نیستم ولی خب از خریدن بعضی چیزها لذت می برم. مثلا خرید مداد، خودکار و لوزام تحریر. اصولا خودکارم خیلی برام مهمه! در حوزه خوراکی ها هم نان سنگک خشخاشی و هله هوله هایی نظیر چاقاله، گردوی تازه، آلوچه و ذغال اخته از خریدهای مورد علاقه من هستند و مهم تر از همه، هدیه خریدن برای عزیزانی که دوستشون دارم.
حقیقت اینه که به ندرت پیش آمده که آدم ها نسبت به من بی اعتنایی کنند. اما پیش آمده کسی من را نشاخته و من از این قضیه شگفت زده نشدم.
و بالاخره کدام یک از عناوین بالا را برای خودت مناسب تر می دانید؟
یه عشق فوتبالی.
ده تکیه کلام جالب از فردوسی پور
1- «چقدر خوبیم ما!» ایران- آرژانتین، جام جهانی 2014
2- «چه می کنه این بازیکن!» انگلیس- آرژانتین، جام جهانی 1998
3- «عجب گل نزنی شده این بازیکن!» اولین بار:خطاب به احمد مومن زاده
4- «چه پایان دراماتیکی داشت این بازی!» بازی سپاهان- پرسپولیس (بعد از گل سپهر حیدری در دقیقه 97)
5- «خداحافظ جام جهانی و شاید خداحافظ برانکو» در پایان بازی ایران و پرتغال در جام جهانی 2006
6- «تعویض رویایی علی پروین» بازی پرسپولیس- فجر سپاسی سال 1381 که ابراهیم اسدی بلافاصله پس از ورود به زمین گل زد.
7- «عجب فوتبالیستیه این علی دایی، همیشه در لحظات حساس به داد تیم ما می رسه» بازی ایران- عربستان، جده، مقدماتی جام جهانی 2002، اشاره به گل مساوی ایران توسط علی دایی.
8- «بازی دارد سرد و کسل کننده دنبال می شود. حداقل آرش برهانی هم در زمین نیست که کمی به جذابیت های کار اضافه کند!» در حاشیه بازی استقلال- راه آهن و با اشاره به توپ خراب کردن های آرش.
9- «سپاهان خوب و قابل توجه بازی نکرده، البته اگر قابل توجه منجر به صدور بیانیه نشود!» در حاشیه پخش قسمت هایی از بازی سپاهان در برنامه نود و با اشاره به بیانیه سپاهانی ها علیه او.
10- «خداحافظ آقای بدلباس» پایانی بر سریال اشاره های عادل به پوشش دونگا، در انتهای مسابقه هلند و برزیل.
کلید خوردن برنامه نود توسط عادل فردوسی پور : عادل فردوسی پور در سال ۷۸، طرحی را از روی یک برنامه پر مخاطب ایتالیایی ارائه داد که در خرداد همان سال در قالب برنامه ۹۰ ارائه شد، برنامه ای که شهرتی برای او به ارمغان آورد.
عادل فردوسی پور درباره برنامه "نود" می گوید: "ماهیت برنامه "نود" نقد و بررسی بازی های لیگ و اتفاقات پیرامون فوتبال است. نمی توان اصل آن را تغییر داد." فردوسی پور متاهل است و از نظرات همسرش در خصوص برنامه بهره می گیرد. او از نظرات دیگران استقبال می کند، اما برای برنامه اش اسلوبی دارد.
داور پیشکسوت فوتبال ایران درباره عادل فردوسی پور می گوید: "عادل فردوسی پور سعی می کند برنامه نود را به هیچ کس و هیچ چیز نفروشد و از بهترین دوستش هم انتقاد می کند. او مهارت دارد که وارد ماجراهایی شود که برای افکار عمومی جالب است و متخصص کشیدن مو از ماست است."
عادل فردوسی پور همزمان با برنامه نود بزرگ شد و با آغاز دوره لیگ برتر فوتبال و برنامه های هفتگی اش که به تحلیل رویدادهای ورزش فوتبال کشور می پرداخت، چهره شد. آنچنان که برنامه های عادل تاثیر مستقیمی در تیم های مطرح کشور، فدراسیون و تربیت بدنی داشت.
عادل فردوسی پور در این سال ها همیشه یک روند رو به رشد را طی کرده و سعی کرده به خطوط قرمز احترام بگذارد. به قول خودش هرگاه که کسی نیز به این خطوط احترامی نگذارد، پرچم می زنم و بالا و پایین می پرم.
در این سال ها که برنامه "نود" را ارائه می دهد، در استودیوی شماره ۱۴ به اجرای برنامه می پردازد، استودیوی کوچکی که به یمن دستگاه های دیجیتالی بسیار بزرگ به نظر می رسد.
معمولا در زمان تعطیلی لیگ، برنامه نود نیز تعطیل است. سرقفلی "نود" نیز به نام عادل فردوسی پور زده شده، هرچند که تاکنون چهار بار مزدک میرزایی و رضا جاودانی به جای او ایفای نقش کرده اند، اما کسی آن ها را به یاد نمی آورد، همه نود را به نام فردوسی پور می شناسند.
اصلا فوتبال تمام زندگی منه». همسر عادل فردوسی‌پور شرایط را پذیرفته: «او کاملا پذیرفته که قراره با کی زندگی کنه. من کار خودم رو می‌کنم و برایم خیلی جدیه. هر اتفاقی بیفته من باید فوتبالم رو ببینم. همه هم می‌دونن وقتی فوتبال می‌بینم، نباید کاری به کار من داشته باشن».
یکی از علاقه‌مندی‌های سابقش سینما بوده. البته الان تنها علاقه‌مندی‌اش«۹۰» و فوتبال است و بس. شاید هم دیگر حوصله‌اش را ندارد که به سینما برود؛ «نه دیگر! اصلا حوصله‌اش رو ندارم. واقعا نمی‌تونم بشینم پای تلویزیون و یه فیلم رو تا آخر ببینم».
زبان انگلیسی! علاقه عجیبی به زبان داشت. از کلاس اول دبیرستان در کلاس‌های زبان نام‌نویسی کرد. سال آخر دبیرستان به خاطر کنکور، زبان را رها کرد اما بعدا وقتی برگشت، تا پایان کار را ادامه داد. سال سوم دانشگاه، زبان تمام شد: «کلاس‌های استادی‌اش رو هم قبول شدم اما کارم تو تلویزیون بیشتر شده بود و تصمیم گرفتم نرم»
عادل فردوسی پور فعالیت رسانه ای خود را در سال ۱۳۷۲، با روزنامه نگاری در اولین روزنامه ورزشی کشور، روزنامهٔ ابرار ورزشی به سردبیری اردشیر لارودی آغاز کرد. در آن زمان، سال سوم مهندسی بود.
خود عادل فردوسی پور در این باره می گوید: "اردشیر لارودی در رابطه با حیطه کاری ام پرسید و پاسخ دادم ترجمه. متنی به دستم داد. صبح فردای آن روز کارم را تحویل دادم و از چند روز بعد کار را شروع کردم." بزرگترین علاقه مندی اش حضور در صدا و سیما بود، وی در این باره می گوید: "n بار تست دادم تا در نهایت قبول شدم.
آخرین باری که تست دارم اواخر سال ۱۳۷۳ بود. اوایل هم پاسخ مثبت بود، اما می گفتند صدات جوان است و پخته نیست."
پس از چندین آزمون به صدا و سیما راه یافت اولین بار در سال ۱۳۷۴ در جریان بازی فوتسال جام رمضان صدایش از صدا و سیما پخش شد.
عادل فردوسی پور در ابتدا به گزارش برنامه منتخب ورزشی پرداخت و با گزارش بازی ها در جام جهانی ۹۸ به شهرت رسید. آن زمان کسی اسم فردوسی پور را نمی دانست، درباره اش می گفتند "همان مجری که می داند شب قبل بازیکنان لیورپول چه خورده اند!" فردوسی پور به روز بود و اطلاعات تازه ای داشت، اسامی بازیکنان خارجی را درست تلفظ می کرد و در شیوه گزارشگری و خواندن اسامی، در صدا و سیما تحولی ایجاد کرد.
هوشنگ نصیرزاده درباره عادل فردوسی پور می نویسد: " عادل فردوسی پور جوانی است قد بلند، عاشق فوتبال، بسیار کم رو و خجالتی، سر به زیر، کم حرف، طرفدار انتقاد، نوگرا و دارای خانواده اصیل و معتقد به اصول."
مازیار ناظمی در باره حضور عادل فردوسی پور در صدا و سیما می نویسد: "اگر اشتباه نکنم سال ۱۳۷۵ بود که به عنوان گوینده و تهیه کننده در گروه ورزش شبکه سه سیما فعالیت داشتم یادم می اید جوان قد بلند و موفرفری آمده بود ( عادل فردوسی پور )که تست گزارشگری فوتبال بدهد. کلی مجلات "ورد ساکر" هم زیر بغلش بود و قرار شد روی یکی از فوتبالهای اروپائی صدا بگذارد وقتی کارش را شروع کرد به حدی صدایش بد و اجرایش مشکل داشت که همه می خندیدند.
کمتر کسی از بچه های حاضر در آن زمان فکر می کردند عادل فردوسی پور بتواند با جواد خیابانی که برای خودش اسم و رسمی بهم زده بود، رقابت کند و در نهایت هم او را کنار بزند. گزارشگری تنیس، مسابقات اتومبیلرانی، نوشتن اطلاعات لازم برای برخی گزارشگران قدیمی تر و کم کم وارد شدن به عرصه گزارشگری فوتبال مسیری بود که عادل در سیما طی کرد."
درباره کمک همکارانش به پرسپولیس می گوید: "سعی کرده ام از همه آنها چیز یاد بگیرم؛ از وارث، شفیع، کوتی و بهروان گرفته تا جواد خیابانی که خیلی به من کمک کرد. و حتی همکاران نسل جدید مثل آقای علیفر، مزدک[میرزایی]، پیمان[یوسفی] و بقیه."
اگر برنامه های ورزشی صدا و سیما را در خاطر مرور کنیم، از جام جهانی ۹۸، عادل فردوسی پور مهمترین بازی های ایران را به همراه جواد خیابانی گزارش کرده، هرچند که این روزها، حرفه ای گری اولی موجب کسادی کار دومی شده است.
عادل فردوسی پورمی گوید طرفدار هیچ تیمی نیستم، با جوی که ایران دارد نمی شود طرفدار تیمی بود. اما به لیورپول انگلیس از قدیم علاقه داشته است
روزنامه‌نگاری
او کار رسانه‌ایِ خود را در سال ۱۳۷۲ با روزنامه‌نگاری در روزنامه ابرار ورزشی به سردبیری اردشیر لارودی آغاز کرد. عادل در آن زمان، دانشجوی سال سوم کارشناسی بود و در بخش ترجمهٔ صفحهٔ فوتبال خارجی کار می‌کرد او پس از قبولی در آزمون گزارشگری صدا و سیما، کمی از روزنامه‌نگاری فاصله گرفت،او برای مجله ورلد ساکر چند یادداشت نوشته‌است.
تلویزیون
فردوسی‌پور در پایان سال ۱۳۷۳، پس از چندین بار آزمون، به صدا و سیما راه یافت و در ابتدا به گزارش برنامهٔ منتخب ورزشی (برنامه‌ای آرشیوی از شبکهٔ سوم سیما که در نیمه‌شب پخش می‌شود) می‌پرداخت. فردوسی‌پور کم‌کم پیشرفت کرد و توانست بازی‌های بهتری را گزارش کند. او پس از گزارش‌های خوبش در جام جهانی ۱۹۹۸، توانست خود را به همه بشناساند و از آن پس بود که به‌عنوان گزارشگر بازی‌های زنده و مهم انتخاب شد.
در آن زمان که تلفظ نادرست نام‌های خارجی در گزارش‌های فوتبال صدا و سیما زیاد اتفاق می‌افتاد، او از معدود گزارشگران مسلط به زبان انگلیسی بود که نام‌ها را هم غالباً درست تلفظ می‌کرد.
او در مراسم اهدای توپ طلای فوتبال ایران نیز جایزهٔ بهترین گزارشگر را از افشین قطبی دریافت کرد. عادل فردوسی‌پور، بنیان‌گذار، مجری، و تهیه‌کنندهٔ برنامهٔ ۹۰ است. برنامهٔ ۹۰، نام برنامهٔ زنده‌ای دربارهٔ فوتبال ایران است که دوشنبه شبِ هر هفته از شبکه ۳ سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شود. او همچنین به‌عنوان تهیه‌کنندهٔ برنامهٔ فوتبال ۱۲۰ با شبکهٔ ورزش سیما همکاری داشته‌است. عادل همچنین در تولید برنامه لیگ ۱ از همین شبکه نقش داشته‌است. بعضی از تک دیالوگ های او در گزارش های فوتبال مثل چقدر خوبیم ما!، جوونم ایران، در بین مردم شایع است.
ترجمه
عادل فردوسی‌پور سال‌ها پس از تجربهٔ ترجمه در روزنامهٔ ابرار ورزشی، در سال ۱۳۸۸ قراردادی را برای ترجمهٔ کتاب فوتبال در برابر دشمن که درونمایه‌ای فوتبالی-سیاسی دارد، با نشر چشمه امضا کرد.
کتاب دوم فردوسی‌پور، کتاب جامع فوتبال نام دارد که دانشنامه‌ای ۴۰۰ صفحه‌ای و تمام‌رنگی دربارهٔ فوتبال است. این کتاب ترجمهٔ کتاب The Football Book است که برای اولین بار در سال ۲۰۰۸ در انگلستان منتشر شده بود. کتاب جامع فوتبال در اردیبهشت ۱۳۹۱ و در بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رونمایی شد. ناشر این کتاب نشر بهشت است.
ترجمهٔ سوم عادل فردوسی‌پور کتابی است به نام هنر شفاف اندیشیدن اثر رولف دوبلی. این کتاب، بر خلاف دو کتاب گذشته، در زمینهٔ فوتبال نیست؛ بلکه موضوع آن روش‌های مدیریت است. این کتاب در نمایشگاه کتاب سال ۱۳۹۴ تهران توسط انتشارات نشر چشمه عرضه شد که با استقبال بسیار خوبی مواجه گردید.